Read more
*-असुल्याचे दिवस-*
गावात शिरतांनाच एक फर्लांगावर गावच्या राखणदारा सारखा असुल्याचा डोंगर उभा असलेला दिसायचा,घरातील कर्ता म्हातारा जसा घरातील प्रत्येक गोष्टींवर बारीक लक्ष ठेऊन असतो तसाच तो गावातील प्रत्येक बारीकसारिक घडामोडींवर लक्ष ठेऊन असायचा. असे वाटायचे,डोंगराच्या पलिकडे अस्वलीपाडा म्हणून छोटेसे खेडेगांव असल्याने अस्वलीचा पुढे अप्रभ्रंश होऊन असोल्याचा डोंगर हे नाव पडले असावे पण नंतर डोंगर हे नावही मागे पडून फक्त असोला हेच पुढे प्रत्येकाच्या तोंडी रूढ झाले. कुणी जर विचारले कुठे चाललास तर असोल्याला जाऊन येतो किंवा असोल्याहून जाऊन आलो असेच सांगायचा.
प्रत्येक गावात जसे सर्व जातीधर्माचे लोक आपापल्या माडीच्या,नळीच्या कौलांच्या,इंग्रजी कौलांच्या तर काही झापांच्या घरात गुण्यागोविंदाने राहातात त्याचप्रमाणे विवीध प्रकारच्या झाडांनी,झुडूपांनी आणि वेलींनी वसलेल गांव म्हणजेच असोल्याचा डोंगर वाटायचा,गरीबाच्या लग्नात श्रीमंतानं उठून दिसावं तसा झडुपांमध्ये शेंद्रीआंबा उठून दिसायचा, झुडूपांची रांग जणू काही गोरगरीबांची झापच वाटायची, पावसाळ्यात असोला एखाद्या माणसा सारखा हिरवा सदरा घालून बसलेला दिसायचा आणि जेव्हा श्रावणसरी बरसायच्या तेव्हा आपल्या आईच्या अंगाखांद्यावर लेकरा सारखा खेळतानाचा भास व्हायचा .
त्या काळात घरोघरी शेतकरी,मजुरांकडे गायी-म्हशी असायच्या ब-याच जणांकडे गोठाभरून म्हणजे किमान शंभरच्या आसपास गाईगुरे असायची आणि निम्मी अधिक गुरे चरायला असोल्यावरच जायची प्रत्येकाची कुस भरायचे काम असोला करायचा. सुट्टीच्या दिशवी असल्याजवळ आम्ही भावंडे आईबरोबर गोव-या वेचायला जायचो तेव्हा फार मजा
येत असायची.म्हशीचा वाळलेला मोठा पोह दिसला की तो घेण्यासाठी आम्ही एकमेकांच्या पुढे पळायचो.ब-याचदा जातांना आम्ही जेवण बरोबर न्यायचो. ज्वारीची भाकरी सोबत बटाट्याची किंवा पापडाची चटणी तर कधीकधी कांदाकुर्डई न्यायचो. असोला चढून गेल्यावर एखाद्या झाडाखाली मस्त रमतगमत जेवणं करायचो आणि उतारालाच तिन-चार दगडांमध्ये असलेल्या लहान झि-यामध्ये खाली तोंड बुडवून पाणी प्यायचो. हा आनंद काही वेगळाच असायचा.एवढ्या मोठ्या डोंगरावर पाणी कसे काय?याचे मला आश्चर्य वाटायचे.
गावात जानेवारी महिन्यात यात्रा भरायची. आजूबाजूच्या किमान पाच-दहा खेड्यांमधील लोक यात्रेला येत असायचे. दुस-या दिवशी बैलगाड्यांच्या शर्यती असायच्या. ब-याचदा त्या असोल्या जवळच व्हायच्या.त्याच्या पायथ्याशी असलेल्या सखल भागावर शेती केली जायची आणि त्याच वावरात पाटी तयार केली जायची. शर्यतीसाठी जिल्हाभरातून टांगाशौकीन हजेरी लावायचे. तेथे विविध पदार्थांची दुकाने लावली जायची,आम्ही चार-सहा मित्र एकत्रित पैसे गोळा करून गरमगरम पाववडे अथवा जिलेबी घेऊन लहानमोठ्या झाडांवर चढून आस्वाद घेत शर्यत पहाण्याचा आनंद लुटायचो.
साधारण दुपार दोन वाजेपर्यंत शर्यती आटोपायच्या आणि चारच्या दरम्यान पाटीच्या आजूबाजूच्या वावरातच कुस्त्यांचं कडं पडायचं.माळे गावचा कुस्त्यांचा फड म्हटला की जिल्हाभरातून नामांकित पहिलवान येत असायचे.मला आठवतं की कोकणातला एक मुका पहिलवान दरवर्षी हजेरी लावारचा. त्याची कुस्ती पाहण्यासारखी असायची. डोळ्याची पापणी लवते न लवते तोच समोरच्याला तो चितपट करायचा, तेव्हा त्याला खांद्यावर घेऊन लोक जल्लोश करायचे,तर ढकांब्याचा माझा मित्र काका पहिलवान सलग नऊ-दहा कुस्त्या खेळायचा पण एकदाही पाठ लावत नव्हता. त्याचीही कुस्ती दोन-तिन मिनिटाच्या पुढे जात नव्हती. मला त्याचा नेहमीच अभिमान वाटायचा. असे अनेक पहिलवान हजेरी लावायचे आणि बादली,घड्याळ,सायकल आदी बक्षिसे पटकावायचे. मीही लहानपणी दरवर्षी कुस्ती खेळायचो, पण मला बक्षीस म्हणून फक्त शेव रेवड्यांचा पुडा किंवा भेळभत्त्याचा पुडा मिळायचा. यात गंमत म्हणजे दोघांमध्ये कुणीही जिंकले तरीसुध्दा खाऊचा पूडा दोघांमध्ये वाटला जायचा. त्यामुळे कुस्ती खेळायला मजा वाटायची.
आमच्याकडेही चार-पाच गाई होत्या. आमच्या गाई गवारामध्ये चरायला जायच्या. त्यावेळी बाळदी हा दर जनावराचे तीन रूपये महिन्याकाठी घ्यायचा,आम्ही
दहावी पास झालो आणि
वणीच्या महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. काॅलेजम सकाळचे असायचे. साधारण दुपारी तीन वाजेनंतर मी वासरांना घेऊन मित्रांसोबत असोल्याला जायचो. सोबत पुस्तकं असायची, वासरं मनसोक्त चरायची मी आणि मित्र अंतर ठेऊन दोन झाडाखाली तर कधी झाडांवर बसून दोन-तीन तास निवांत अभ्यास करायचो.मी इयत्ता बारावीला प्रथम पाचमध्ये आलो माझ्या या यशामध्ये असोल्याचाही वाटा आहे,याची मला जाणीव आहे.
चैत्रात सोंगणी सुरू व्हायची आणि वैशाखाच्या वणव्यापर्यंत सारी शेतीची कामं उरकली जायची आणि वेध ते लागायचे पावसाळ्याचे. मग गावातील सारी काबाडकष्ट करणारी शेतमजूर आपापली घर शाकारणे,कुड भरणे,या कामाबरोबरच चार महिन्याच्या जळणासाठी, लाकूडफाटे साठविण्यासाठी त्यांची लगबग सुरू व्हायची.अशा वेळी निम्मेअधिक गाव असोल्याला जाऊन पळस,सादड,हळदुंड गुलतुरा,टेंभुर्णी अशा झाडांच्या फांद्या तोडून घरांची दुरूस्ती आणि कुड भरण्याचे काम करायचे. असोल्या उघड्या डोळ्यांनी आपल्या अंगाखांद्यावर वाढलेल्या लेकरांचे असे हाल पाहायचा. पावसाळ्यात सा-या लेकरांना नव्या जोमाने बहरण्यासाठी कुशीतली उब द्यायचा.त्याने ते बहरायचे,फुलायचे. धनवानाने दुबळ्यांना मदत करावी तसा असोल्या गोरगरीबांना मदत करायचा.याच वेळेत ज्याला आज कोकणचा रानमेवा म्हणतात त्या करवंद,आवळे,टेंभूर्ण अशी फळं पिकायचे.नवरीने काळ्याठिपक्यांची पैठणी नेसावी तशी करवंदीची जाळी नटलेली दिसायची.गावात आजूबाजूच्या वाड्या-पाड्यावरील माणसं करवंद विकायला येत असायचे. आम्हा मित्रांना मात्र जाळीच्या टोकदार काट्यांच्या आड लपलेले करवंद स्वतः तोडून खाण्यात आनंद वाटायचा, ती चव वेगळीच असायची. कित्येकदा काटे हातांना टोचायचे मात्र त्याचे आम्हाला काहीच वाटत नसायचे. करवंद खाण्यातल्या आनंदात काट्यांच टोचणं आपोआप विरघळून जायचं. टेंभुर्ण,शेंदरी आंबा,आळवे,शिंदळ यांचा आम्ही मनसोक्त आस्वाद घ्यायचो.
असोला म्हणजे जणू गावाच चालतं-बोलतं औषधालयच होतं.त्याच्यावर कोरफड,टनटनी,गुलतुरा,निलगिरी, आदी विविध वनौषधींचे झाडे होती.गावात त्यावेळी दवाखान्याची सोयही नव्हती. म्हणून ब-याच वेळेस लहानमोठ्या आजारांसाठी या वनौषधींचा वापर केला जायचा. मला आठवतं, असोला चढतांना जर पाय घसरून पडलो तर लगेचच टनटनीचा पाला शोधायचो आणि त्याचा रस जखमेवर लावायचो. त्याने तात्काळ रक्त येणं थांबायचं. असे ब-याचदा झालेल आठवत तर अनेकजण लाकडं तोडतांना हातापायाला जखम झालीच तर त्यावर घावटीच्या पाल्याचा उपयोग करायचे. असोल्याची ही निसर्गसंपत्ती म्हणजे संजीवनीच होती.
असोल्याचे आणि गावाचे नाते अतिशय घट्ट होते.मला तर मित्रा इतकाच प्रिय होता.घरातील कर्त्यापुरूषाप्रमाणे तो आपली भुमिका सातत्याने निभावत असे,आज मात्र तो काहीसा थकल्या सारखा दिसतो आहे.कुठं कुठं अंगाखांद्यानं खचला आहे.
पुर्वीसारखा सलग चार महिने पडणारा पाऊस अलिकडे माणसांसारखाच लहरी वागायला लागलाय. त्यामुळे त्यातून वाहणा-या झ-यांनीही केव्हाच अखेरचा श्वास घेतलाय तर झाडेझुडूपही नष्ट झाली आहेत. नाही म्हणायला द्राक्षबागेच्या शेतीच्या विळख्यांनी चोहोबाजूंनी असोल्याला घेरलेलं आहे. आज जेव्हा जेव्हा मी गावी जातो तेव्हा मला त्यांच हे उजाड झालेलं रूप पाहिलं की दुःखं होतं.त्याच्याकडे पाहिले की मला माझ्या बालपणाचे दिवस आठवतात आणि मी असोल्याच्या अंगाखांद्यावर फिरून येतो.
त्याच्या आठवणीत रमतो तासन तास!
-- *राजेंद्र गांगुर्डे*
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
...सावधान...
सदर ब्लॉग वरील साहित्यात फेरफार करणे, कॉपी पेस्ट करून स्वतः च्या नावाने साहित्य पोस्ट करणे हा सायबर क्राईम कायद्याअंतर्गत गुन्हा आहे. ब्लॉगवरील साहित्याचा अनुवाद करणे, त्याचा व्यावसायिक वापर करणे ,नाट्यीकरण करणे अथवा कोणत्याही कारणास्तव आपणास हे साहित्य वापरावयाचे असल्यास लेखकाची रीतसर परवानगी घेणे गरजेचे आहे.
संचालक - कादवा शिवार
प्रतीक विजयकुमार मिठे
मो.9145099071
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 coments
In addition, the top mobile platforms will sometimes provide free video poker demos that you just can} try out, similar to hte desktop platforms. For extra info, please assistance 바카라사이트 of} your chosen mobile on-line casino’s promotion section. Over the last few|the previous few|the previous couple of} years, many individuals have started to play video poker and it remains well-liked. It attracts gamers with its simplicity and entertaining themes. What makes real money video poker one of the most performed on line casino games, is reality that|the truth that} it does not require you to be a poker expert to be successful success} at it.
ReplyDelete